قفسه بندی چیست | آشنایی با انواع قفسه بندی انبار
در هر کسب‌وکاری، به‌خصوص آن‌هایی که با محصولات فیزیکی سر و کار دارند، مدیریت فضا و موجودی کالا یکی از بزرگترین چالش‌هاست. انبارها، سردخانه‌ها و حتی فضاهای ذخیره‌سازی کوچک در کارگاه‌ها و آشپزخانه‌ها، نیازمند سیستمی منظم هستند تا از حداکثر فضای موجود استفاده کرده و دسترسی به کالاها را آسان و ایمن سازند. اینجا نقش حیاتی قفسه‌بندی انبار و قفسه‌بندی صنعتی مشخص می‌شود. یک سیستم قفسه‌بندی اصولی نه تنها به نظم‌دهی کمک می‌کند، بلکه با بهینه‌سازی فضای عمودی، ظرفیت انبارش شما را چندین برابر افزایش داده و در نهایت منجر به افزایش راندمان، کاهش ضایعات و بهبود ایمنی محیط کار می‌شود. نادیده گرفتن اهمیت قفسه‌بندی مناسب می‌تواند به شلوغی، دشواری در پیدا کردن کالاها، آسیب دیدن محصولات، حوادث کاری و از دست رفتن سرمایه منجر شود. بنابراین، آشنایی با اصول قفسه‌بندی و انواع سیستم‌های موجود، اولین گام برای داشتن یک فضای ذخیره‌سازی کارآمد و ایمن است.
قفسه‌بندی چیست؟
قفسه‌بندی به مجموعه‌ای از سازه‌های عمودی (پایه‌ها یا ستون‌ها) و سطوح افقی (طبقات یا بازوها) گفته می‌شود که با هدف نگهداری و سازماندهی کالاها در ارتفاع و استفاده حداکثری از فضای عمودی طراحی و نصب می‌شوند. برخلاف چیدن کالاها به صورت مستقیم روی زمین که باعث اشغال فضای زیاد و دشواری در دسترسی می‌شود، قفسه‌بندی امکان چیدمان کالاها به صورت طبقه‌طبقه را فراهم می‌کند.
الزام وجود قفسه‌بندی از آنجا ناشی می‌شود که فضای کف در هر انباری محدود است. بدون قفسه‌بندی، تنها می‌توان کالاها را تا ارتفاع مشخصی روی هم چید (که خود خطرات و محدودیت‌هایی دارد) و قسمت اعظم فضای بالای سر بلااستفاده می‌ماند. همچنین، دسترسی به کالاهای زیرین یا میانی در یک پشته کالا بسیار دشوار یا غیرممکن است.
مزایای استفاده از سیستم‌های قفسه‌بندی متعدد و چشمگیر است:
- بهینه‌سازی فضا: اصلی‌ترین کمک، استفاده حداکثری از فضای عمودی انبار است که باعث افزایش چشمگیر ظرفیت انبارش در همان فضای کف می‌شود.
- نظم‌دهی و دسترسی آسان: هر کالا یا گروهی از کالاها جای مشخصی پیدا می‌کنند و دسترسی به آن‌ها بدون نیاز به جابجایی اقلام دیگر امکان‌پذیر می‌شود. این موضوع مدیریت موجودی را بسیار ساده می‌کند.
- افزایش ایمنی: با جلوگیری از چیدمان ناپایدار کالاها روی هم، کاهش نیاز به تردد در میان پشته‌های کالا و ایجاد راهروهای مشخص، خطر سقوط کالاها و حوادث ناشی از آن به شدت کاهش می‌یابد. همچنین کالاها از آسیب‌های ناشی از رطوبت کف یا برخورد تجهیزات جابجایی در امان می‌مانند.
- بهبود مدیریت موجودی: سیستم‌های قفسه‌بندی منظم، پیاده‌سازی روش‌های مدیریت موجودی (اولین وارده، اولین صادره) یا ( آخرین وارده، اولین صادره) را تسهیل کرده و به کاهش ضایعات ناشی از منقضی شدن کالاها کمک می‌کنند.
- افزایش سرعت و راندمان: پیدا کردن، برداشتن و جایگذاری کالاها به سرعت و سادگی بیشتری انجام می‌شود که مستقیماً بر راندمان عملیات انبارداری تأثیر می‌گذارد.
- حفاظت از کالاها: کالاها به صورت منظم و بدون فشار روی یکدیگر نگهداری می‌شوند که از آسیب دیدن بسته‌بندی و خود محصول جلوگیری می‌کند.
برنامه‌ریزی دقیق قبل از نصب قفسه‌بندی ضروری است:
- بررسی سازه ساختمان: اطمینان از تحمل وزن توسط کف انبار و بررسی ارتفاع سقف و موقعیت ستون‌ها و تأسیسات.
- تعیین نوع کالا و وزن آن‌ها: نوع و ابعاد کالاها (پالت، کارتن، اقلام فله، اقلام بلند و ...) و حداکثر وزن در هر طبقه یا هر واحد قفسه باید مشخص شود تا سیستم قفسه‌بندی مناسب با تحمل بار کافی انتخاب گردد.
- تعیین روش دسترسی: نحوه دسترسی به کالاها (دستی، با لیفتراک، ریچتراک و ...) نوع سیستم قفسه‌بندی و پهنای راهروها را تعیین می‌کند.
- رعایت مقررات ایمنی: اطمینان از نصب صحیح، استفاده از محافظ‌ها و علائم هشداردهنده، و رعایت فاصله مناسب با دیوارها و سایر موانع.
قفسه‌بندی در آشپزخانه‌های صنعتی
در یک آشپزخانه صنعتی، بهداشت و دسترسی سریع به مواد اولیه و تجهیزات، حیاتی است. قفسه‌بندی استیل نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند و باید در بخش‌های مختلف آشپزخانه وجود داشته باشد:
- انبارهای خشک: برای نگهداری مواد غذایی خشک مانند آرد، شکر، برنج، حبوبات، کنسروها، روغن‌ها و ادویه‌جات از قفسه‌های مقاوم و بهداشتی استفاده می‌شود تا این مواد از کف و دیوار فاصله داشته باشند و در معرض هوا قرار گیرند.
- سردخانه‌ها و یخچال‌های صنعتی :در این فضاها برای نگهداری مواد فاسدشدنی مانند گوشت، مرغ، ماهی، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات از قفسه‌هایی با جنس مقاوم به رطوبت و سرما (معمولاً استیل ضدزنگ یا پلاستیک‌های فشرده) استفاده می‌شود تا گردش هوا اطراف مواد غذایی به خوبی انجام شده و دسترسی به آن‌ها آسان باشد.
- فضاهای نزدیک به ایستگاه‌های کاری :برای نگهداری مواد اولیه پرکاربرد، ظروف و ابزارهایی که به سرعت نیاز به دسترسی دارند، از قفسه‌های کوچکتر و در دسترس استفاده می‌شود.
در آشپزخانه‌های صنعتی، جنس قفسه‌ها (مانند استیل ضدزنگ) و قابلیت شستشو و رعایت کامل بهداشت در انتخاب نوع قفسه‌بندی اولویت دارد.
آشنایی با انواع قفسه‌بندی انبار
برای آشنایی با انواع قفسه‌بندی انبار، باید بدانیم که سیستم‌های مختلفی بر اساس نوع کالا، وزن، حجم و روش دسترسی طراحی شده‌اند. هر سیستم ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که آن را برای کاربرد خاصی مناسب می‌سازد:
قفسه پیچ و مهره‌ای یا مشبک :
این یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین انواع قفسه‌بندی است که از نبشی‌های سوراخ‌دار (مشبک) به عنوان ستون و طبقات فلزی تشکیل شده و با پیچ و مهره یا کلیپس‌های مخصوص به هم متصل می‌شوند. طبقات آن به راحتی قابل تنظیم در ارتفاع هستند.
سادگی در نصب (نسبتاً آسان)، قیمت مناسب، و انعطاف‌پذیری بالا در تنظیم ارتفاع طبقات از ویژگی‌های اصلی آن است. این سیستم معمولاً برای بارهای سبک و نیمه‌سنگین و کالاهایی که به صورت دستی جابجا می‌شوند مناسب است.جنس انها معمولاً از فولاد رنگ شده ساخته می‌شود.برای حجم‌های کوچک و ارتفاع کم، ممکن است توسط افراد با تجربه نیز نصب شود، اما برای پروژه‌های بزرگتر یا با ارتفاع زیاد، استفاده از نصاب ماهر توصیه می‌شود تا از پایداری سازه اطمینان حاصل شود.مناسب برای نگهداری انواع کارتن، جعبه، ابزار، قطعات کوچک و اقلامی که به صورت دستی در انبارها، فروشگاه‌ها، بایگانی‌ها و کارگاه‌های کوچک جابجا می‌شوند.
قفسه پالت راک :
این پرکاربردترین سیستم قفسه‌بندی در انبارهای بزرگ صنعتی است که به طور خاص برای نگهداری پالت‌ها طراحی شده است. از قاب‌های عمودی و تیرهای افقی تشکیل شده که پالت‌ها روی این تیرها قرار می‌گیرند. دسترسی به پالت‌ها با استفاده از لیفتراک انجام می‌شود.اصلی‌ترین ویژگی آن، دسترسی انتخابی به هر پالت به صورت مستقل است. این موضوع مدیریت موجودی را بسیار آسان می‌کند، اما چگالی ذخیره‌سازی آن نسبت به برخی سیستم‌های دیگر کمتر است زیرا فضای زیادی برای راهروهای تردد لیفتراک نیاز دارد.از فولاد سنگین و مقاوم ساخته می‌شود تا تحمل بارهای سنگین پالت‌ها را داشته باشد.نصب این سیستم به دلیل ارتفاع زیاد و بارهای سنگین، حتماً باید توسط تیم‌های متخصص و با تجربه انجام شود تا ایمنی و پایداری سازه تضمین گردد.ایده‌آل برای انبارهایی با تنوع بالای محصولات پالتی و نیاز به دسترسی سریع به تمام اقلام، مانند انبارهای توزیع، انبار مواد اولیه و انبار محصول نهایی کارخانجات.
قفسه کانتیلور :
این سیستم برای نگهداری اقلام بلند، حجیم و با شکل نامنظم مانند لوله‌ها، پروفیل‌ها، الوار چوب، فرش، مبلمان و رول‌های بزرگ طراحی شده است. از ستون‌های عمودی تشکیل شده که بازوهایی افقی بدون وجود ستون جلویی از آن‌ها بیرون زده‌اند.عدم وجود ستون‌های جلویی امکان بارگذاری و برداشتن اقلام بسیار بلند را بدون مانع فراهم می‌کند.از فولاد سنگین و مقاوم ساخته شده تا تحمل بارهای متمرکز روی بازوها را داشته باشد.نیاز به نصب توسط تیم متخصص دارد تا از تعادل و پایداری سازه تحت بارهای نامتعادل اطمینان حاصل شود.مناسب برای انبارهای مصالح ساختمانی، کارخانجات تولید لوله و پروفیل، فروشگاه‌های بزرگ لوازم خانگی و مبلمان.
قفسه درایوین و درایو ترو :
این سیستم‌ها با هدف افزایش چشمگیر چگالی ذخیره‌سازی طراحی شده‌اند. در این سیستم، لیفتراک به داخل قفسه (در تونل‌های ساخته شده) وارد می‌شود و پالت‌ها روی ریل‌ها یا بازوهای جانبی قرار می‌گیرند. درایوین از یک طرف دسترسی دارداصلی‌ترین تفاوت، چگالی بسیار بالای ذخیره‌سازی و کاهش نیاز به راهروهای متعدد است، اما دسترسی به هر پالت مستقل نیست و محدودیت‌هایی دارد.از فولاد بسیار سنگین و مقاوم ساخته شده تا تحمل بارهای زیاد در فضای فشرده را داشته باشد.پیچیده‌ترین نوع نصب را دارند و حتماً باید توسط تیم‌های فوق تخصصی و با محاسبات دقیق انجام شود.ایده‌آل برای انبارهایی با حجم بالایی از یک یا چند نوع محصول مشابه که به صورت پالتی ذخیره می‌شوند و نیاز به چگالی ذخیره‌سازی حداکثری دارند، مانند سردخانه‌ها و انبارهای مواد اولیه در صنایع غذایی یا نوشیدنی.جنس انها عمدتاً از فولاد است، اما ضخامت ورق، نوع پروفیل و نوع پوشش نهایی (رنگ کوره‌ای، گالوانیزه، استیل ضدزنگ) بسته به نوع قفسه و محیط کاربرد متفاوت است. برای محیط‌های مرطوب یا بهداشتی مانند سردخانه‌ها و آشپزخانه‌ها، استفاده از فولاد گالوانیزه یا استیل ضدزنگ رایج‌تر است.
نکات مهم هنگام خرید قفسه‌ها در ایران
هنگام خرید قفسه‌بندی در بازار ایران، علاوه بر نکات فنی مربوط به نوع و ظرفیت، به موارد زیر نیز باید توجه داشت:
- تولیدکننده و برند: در ایران تولیدکنندگان متعددی در زمینه قفسه‌بندی فعالیت دارند. در مورد سابقه، کیفیت محصولات و رضایت مشتریان آن‌ها تحقیق کنید. مقایسه بین برندهای مختلف ضروری است.
- استانداردها و محاسبات سازه: اطمینان حاصل کنید که قفسه‌ها طبق استانداردهای معتبر طراحی و ساخته شده‌اند و تولیدکننده قادر به ارائه محاسبات فنی برای تحمل بار سیستم پیشنهادی شما است.
- کیفیت مواد اولیه و ساخت: ضخامت واقعی ورق‌های فولادی، کیفیت جوشکاری‌ها و کیفیت پوشش نهایی (رنگ یا گالوانیزه) را بررسی کنید. قفسه بی‌کیفیت عمر کمتری دارد و خطرناک است.
- خدمات پس از فروش و گارانتی: اطمینان از وجود گارانتی معتبر و دسترسی به خدمات نصب، جابجایی، تعمیرات و تأمین قطعات یدکی (در صورت نیاز به توسعه یا تغییرات) بسیار مهم است.
- بازدید از پروژه‌های اجرا شده: در صورت امکان، از انبارهایی که تولیدکننده مد نظر شما در آن‌ها قفسه‌بندی نصب کرده است، بازدید کنید تا کیفیت اجرا را از نزدیک ببینید.
چه چیزی باعث افزایش قیمت یا تفاوت قیمت قفسه‌بندی‌ها می‌شود؟
قیمت‌گذاری سیستم‌های قفسه‌بندی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد:
- نوع سیستم قفسه‌بندی: سیستم‌های پیچیده‌تر با چگالی ذخیره‌سازی بالا (مانند درایوین) معمولاً گران‌تر از سیستم‌های ساده‌تر (مانند پیچ و مهره‌ای یا پالت راک ساده) هستند.
- تحمل بار: هرچه نیاز به تحمل بار بیشتری در هر طبقه یا هر دهانه باشد، فولاد سنگین‌تر و با ضخامت بیشتری نیاز است که مستقیماً بر قیمت تأثیر می‌گذارد.
- ابعاد سیستم: ارتفاع قفسه‌ها، تعداد طبقات و عمق سیستم همگی بر میزان فولاد مصرفی و در نتیجه قیمت نهایی مؤثر هستند.
- جنس و پوشش مواد: استفاده از فولاد گالوانیزه یا استیل ضدزنگ به جای فولاد رنگ شده معمولاً قیمت را افزایش می‌دهد.
- پیچیدگی طراحی و نصب: طراحی‌های سفارشی یا نیاز به نصب در شرایط خاص می‌تواند هزینه را افزایش دهد.
- برند و تولیدکننده: برندهای معتبرتر با سابقه درخشان در کیفیت و خدمات معمولاً قیمت بالاتری نسبت به تولیدکنندگان ناشناخته دارند.
- ·لوازم جانبی و ایمنی: افزودن محافظ‌ها، مش‌های سیمی برای طبقات، جداکننده‌ها و سایر لوازم جانبی قیمت را افزایش می‌دهد.
دمساز؛ تأمین‌کننده تجهیزات حرفه‌ای
همانطور که اشاره شد، قفسه‌بندی مناسب نقش کلیدی در بهینه‌سازی فضا و افزایش راندمان در محیط‌های حرفه‌ای از جمله آشپزخانه‌های صنعتی دارد. مجموعه دمساز به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان پیشرو انواع تجهیزات آشپزخانه صنعتی در ایران، با درک نیازهای این صنف، طیف وسیعی از تجهیزات مورد نیاز برای راه‌اندازی و تجهیز یک آشپزخانه حرفه‌ای را ارائه می‌دهد. اگرچه تخصص اصلی دمساز در تجهیزات پخت، آماده‌سازی و سرو غذا است، اما با ارائه راهکارهای جامع برای آشپزخانه‌های صنعتی، دمساز می‌تواند شما را در یافتن سیستم‌های ذخیره‌سازی و قفسه‌بندی مناسب برای انبارهای خشک و سردخانه‌های آشپزخانه صنعتی‌تان راهنمایی کند و شما را با تأمین‌کنندگان معتبر این حوزه که تجهیزات با کیفیت و بهداشتی ارائه می‌دهند، آشنا سازد یا مستقیماً برخی نیازهای اولیه قفسه‌بندی بهداشتی آشپزخانه را تأمین نماید.
با مراجعه به وب‌سایت دمساز، می‌توانید نیازهای کلی تجهیز آشپزخانه صنعتی خود را بررسی کرده و از مشاوره کارشناسان این مجموعه برای انتخاب بهترین راهکارها، از جمله تجهیزات لازم برای فضاهای ذخیره‌سازی، بهره‌مند شوید.
برای خرید تجهیزات یا راه اندازی نیاز به مشاوره دارید؟
مقاله های که ممکن است دوست داشته باشید: